ฉี่ไม่ออก คืออะไร?
ฉี่ไม่ออก หรือ ปัสสาวะไม่ออก (Urinary Retention) คือภาวะที่ร่างกายมีความต้องการขับถ่ายปัสสาวะ แต่ไม่สามารถปัสสาวะได้ หรือปัสสาวะได้ไม่สุด อาจเกิดขึ้นอย่างเฉียบพลันหรือค่อยเป็นค่อยไป โดยภาวะนี้ไม่เพียงแค่สร้างความอึดอัด แต่ยังอาจเป็นสัญญาณเตือนของปัญหาสุขภาพที่รุนแรงได้ เช่น การติดเชื้อ หรือความผิดปกติของระบบทางเดินปัสสาวะ
สาเหตุของอาการฉี่ไม่ออก
ภาวะ ฉี่ไม่ออก อาจเกิดได้จากหลายสาเหตุ โดยแบ่งออกเป็นสาเหตุทางกายภาพและทางระบบประสาท เช่น:
1. สาเหตุทางกายภาพ
- ต่อมลูกหมากโต (ในผู้ชาย)
- นิ่วในทางเดินปัสสาวะ
- ท่อปัสสาวะตีบหรืออุดตัน
- กระเพาะปัสสาวะอักเสบ หรือทางเดินปัสสาวะอักเสบ (UTI)
- เนื้องอกหรือก้อนเนื้อกดทับกระเพาะปัสสาวะ
2. สาเหตุทางระบบประสาท
- ปัญหาเกี่ยวกับไขสันหลังหรือเส้นประสาทควบคุมการขับถ่าย
- ผลข้างเคียงจากยาบางชนิด เช่น ยาต้านฮิสตามีน ยากล่อมประสาท
- ภาวะเครียดหรือวิตกกังวลอย่างรุนแรง (เช่น Paruresis หรือ shy bladder)
อาการที่บ่งบอกว่าอาจเป็นภาวะ “ฉี่ไม่ออก”:
- ปวดหน่วงหรืออึดอัดบริเวณท้องน้อย
- ปัสสาวะออกน้อยผิดปกติ หรือไหลช้า
- ปัสสาวะไม่สุด ต้องเบ่งนาน
- ปัสสาวะออกเป็นหยด หรือขัดเบา
- ปวดหลังหรือมีไข้ร่วม (กรณีติดเชื้อ)
- ในกรณีรุนแรงอาจไม่สามารถปัสสาวะได้เลย
- หากอาการไม่ดีขึ้นภายใน 6 ชั่วโมง หรือมีไข้ร่วม ควรพบแพทย์โดยด่วนเพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อน เช่น ไตวายเฉียบพลัน
วิธีเช็กว่าคุณกำลังมีภาวะฉี่ไม่ออกหรือไม่?
คุณสามารถประเมินตนเองเบื้องต้นได้ดังนี้:
- รู้สึกอยากปัสสาวะ แต่ไม่สามารถปล่อยออกได้
- ปัสสาวะได้เล็กน้อยแม้มีความรู้สึกปวดปัสสาวะมาก
- หลังปัสสาวะยังรู้สึกไม่โล่ง หรือปวดตึงท้องน้อย
- มีอาการขัดเบาหรือปัสสาวะแสบขณะถ่าย
หากคำตอบของคุณคือ “ใช่” มากกว่า 2 ข้อ ควรพิจารณาปรึกษาแพทย์
วิธีดูแลอาการฉี่ไม่ออกเบื้องต้นด้วยตนเอง
หากยังไม่มีอาการรุนแรง คุณสามารถลองดูแลตัวเองในเบื้องต้นได้ดังนี้:
ดื่มน้ำให้เพียงพอ
ค่อย ๆ จิบน้ำอุ่น หลีกเลี่ยงการกลั้นปัสสาวะนาน
ประคบร้อนที่ท้องน้อย
ช่วยกระตุ้นการไหลเวียนเลือดบริเวณกระเพาะปัสสาวะ คลายกล้ามเนื้อที่หดเกร็ง
หายใจลึกและผ่อนคลาย
ความเครียดและความวิตกกังวลอาจรบกวนกลไกการขับถ่าย ลองฝึกหายใจแบบ 4-4-4 (หายใจเข้า 4 วินาที, กลั้นไว้ 4 วินาที, ผ่อนออก 4 วินาที)
ปรับท่านั่งเวลาปัสสาวะ
นั่งหลังตรง เท้าวางแนบพื้น ไม่เบ่งแรง ให้กล้ามเนื้อคลายตัว
การใช้แอป ERTIGO ในการดูแลสุขภาพโดยรวม
แม้แอป ERTIGO จะเน้นด้านการยืดเหยียดและปรับสมดุลร่างกาย แต่มีส่วนช่วยโดยอ้อมในการดูแลสุขภาพทางเดินปัสสาวะ เช่น:
โปรแกรมหายใจลดความเครียด (ช่วยลดภาวะฉี่ไม่ออกจากความกังวล)
ขั้นตอนการฝึก
เตรียมท่าทาง
นอนราบบนพื้นหรือบนเตียง
วางมือบนหน้าอกและท้อง ผ่อนคลายไหล่และกล้ามเนื้อทั้งหมด
หายใจเข้า (4 วินาที)
สูดลมหายใจเข้าอย่างช้า ๆ ผ่านจมูก นับในใจ “1…2…3…4”
ให้ท้องค่อย ๆ พองออก (ไม่ใช่หน้าอก)
กลั้นหายใจ (4 วินาที)
ค้างลมหายใจไว้เบา ๆ ในขณะนับ “1…2…3…4”
รักษาความรู้สึกนิ่ง ไม่เกร็ง
หายใจออก (4 วินาที)
ผ่อนลมหายใจออกทางปากช้า ๆ นับ “1…2…3…4”
รู้สึกถึงการคลายตัวของกล้ามเนื้อและการผ่อนคลายของร่างกาย
พักสักครู่ก่อนเริ่มรอบถัดไป
ทำซ้ำ 5–10 รอบ (ใช้เวลาประมาณ 2–3 นาที)
โปรแกรมยืดกล้ามเนื้อท้องน้อยและเชิงกราน โดยสามารถเข้าดูผ่านแอปพลิเคชัน ERTIGO ได้ที่โปรแกรมเปิดสะโพก ซึ่งประกอบด้วยท่ากายบริหาร จำนวน 6 ท่า ด้วยระยะเวลาโปรแกรม จำนวน 7 วัน
ตัวอย่าง เช่น ท่าผีเสื้อ
เวลา: 3 นาที
ขั้นตอนการทำ
เริ่มต้น
นั่งหลังตรง
นำฝ่าเท้าทั้งสองข้างมาประกบกัน
จับข้อเท้าเบา ๆ หรือวางมือบนเท้า
จัดท่าทาง
หลังยังคงตรง ไม่งอหรือก้ม
ปล่อยให้เข่าทั้งสองข้างตกลงด้านข้างอย่างผ่อนคลาย
รู้สึกถึงการยืดของกล้ามเนื้อสะโพกและต้นขาด้านใน
เริ่มขยับ
ค่อย ๆ ขยับเข่าขึ้น–ลงเบา ๆ เหมือนปีกผีเสื้อ
ทำต่อเนื่องประมาณ 30–60 วินาที
หายใจเข้า–ออกช้า ๆ รู้สึกถึงความผ่อนคลาย
ค้างท่า
หยุดขยับ แล้วค้างท่าไว้ในตำแหน่งที่รู้สึกยืดแต่ไม่เจ็บ
นับในใจ “1…2…3…4…5”
รักษาหลังตรง ไม่ก้มตัวไปข้างหน้า
ผ่อนคลาย
ปล่อยเท้าช้า ๆ แล้วเหยียดขาออก
สลับไปท่าถัดไป
ดาวน์โหลด ERTIGO ได้แล้ววันนี้ เพื่อเริ่มต้นวิเคราะห์ร่างกายส่วนล่าง เพื่อวิเคราะห์ปัญหากล้ามเนื้อเชิงกราน
ประเมินท่าทางผ่านกล้องด้วยระบบ AI
รับโปรแกรมยืดกล้ามเนื้อเฉพาะบุคคล
ติดตามผลการฝึกและลดความตึงของกล้ามเนื้อเชิงกราน
ฝึกได้ทุกวัน ไม่ต้องใช้อุปกรณ์
ยืดกล้ามเนื้อกับ ERTIGO App ที่รับรางวัลระดับโลก
สรุป
ฉี่ไม่ออก อาจเกิดได้จากหลายปัจจัย ทั้งทางกายภาพ ระบบประสาท และจิตใจ การสังเกตอาการตั้งแต่ระยะเริ่มต้นและดูแลตนเองอย่างเหมาะสมสามารถช่วยลดความเสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อน แต่หากมีอาการรุนแรงหรือไม่ดีขึ้น ควรรีบปรึกษาแพทย์เพื่อรับการรักษาอย่างถูกต้อง
แหล่งที่มาข้อมูลและที่ปรึกษา
Mayo Clinic. (2023). Kidney pain vs back pain: How to tell the difference
Cleveland Clinic. (2023). Kidney pain: Location, Causes & Symptoms
American College of Sports Medicine (ACSM). (2022). [Understanding Urinary Retention]
Harvard Health Publishing. (2023). Is it back pain or a kidney problem?
สมาคมทางเดินปัสสาวะแห่งประเทศไทย (2566). คู่มือสุขภาพระบบขับถ่ายและคำแนะนำเบื้องต้นสำหรับประชาชน
